Mô hình doanh nghiệp gia đình tưởng chừng “lỗi thời” trong nền kinh tế thị trường nhưng theo thống kê của Forbes, 100 doanh nghiệp gia đình lớn nhất Việt Nam đóng góp khoảng 25% GDP của cả nước.
Từ năm 1986 đến nay, cùng với biến chuyển của nền kinh tế, hội nhập toàn cầu, những thành phần kinh tế ngoài nhà nước, các công ty gia đình Việt Nam đóng góp lớn vào sự thay đổi bộ mặt kinh tế Việt Nam.
Cùng với đó những thương hiệu gia đình danh tiếng của Việt Nam như Tập đoàn Tân Hiệp Phát, Tập đoàn Thành Thành Công, Tập đoàn vàng bạc đá quý DOJI, Tập đoàn Hoàng Cầu, Minh Long, Thép Việt-Pomina, Kinh Đô, Biti’s,… ra đời và ghi dấu ấn không chỉ với người tiêu dùng trong nước mà còn lan tỏa ra thế giới. Dưới đây những doanh nghiệp gia đình nổi tiếng tại Việt Nam.
Gia đình ông Trần Quí Thanh: Tập đoàn Tân Hiệp Phát
Được thành lập từ năm 1994 với tiền thân là nhà máy bia Bến Thành, trải qua hơn 20 năm hình thành và phát triển, Tân Hiệp Phát đã trở thành tập đoàn nước giải khát hàng đầu Việt Nam và cạnh tranh ngang tầm với các tập đoàn nước giải khát quốc tế tại Việt Nam.
Tân Hiệp Phát tự hào là đơn vị tiên phong giới thiệu ra thị trường ngành hàng nước giải khát có lợi cho sức khỏe với các nhãn hiệu nổi tiếng được người tiêu dùng yêu thích như: Nước tăng lực Number 1, Trà xanh Không Độ, Trà thanh nhiệt Dr Thanh, Trà sữa Macchiato Không Độ, Nước tăng lực Number 1 Chanh, Dâu, nước ép trái cây Number 1 Juicie, sữa đậu nành Number 1 Soya, sữa đậu xanh Number 1 Soya, nước tinh khiết Number 1, nước uống vận động Number 1 Active, trà Ô Long Không Độ Linh Chi, Trà Bí đao collagen…
Với hoài bão “Trở thành tập đoàn hàng đầu ở Châu Á trong lĩnh vực thức uống và thực phẩm”, Tân Hiệp Phát đã không ngừng đầu tư phát triển hệ thống dây chuyền sản xuất, hiện đại hóa kỹ thuật công nghệ, và tự hào là một trong những đơn vị trong nước sở hữu nhiều công nghệ sản xuất, dây chuyền hiện đại bậc nhất thế giới như dây chuyền chiết lạnh vô trùng Aseptic, dây chuyền công nghệ châu Âu, Nhật Bản…
Sản phẩm của Tân Hiệp Phát liên tục đạt danh hiệu “Hàng Việt Nam chất lượng cao” do người tiêu dùng bình chọn, vinh danh Thương Hiệu Quốc Gia, cùng nhiều giải thưởng có giá trị khác, được tin dùng rộng rãi nhờ đảm bảo công tác quản lý chất lượng, bảo vệ môi trường và đạt tiêu chuẩn ISO.
Theo số liệu của công ty VIRAC, năm 2017 tập đoàn này đạt doanh thu khoảng 7.000 tỉ đồng, chiếm 13% thị phần đồ uống không cồn tại Việt Nam sau Suntory PepsiCo.
Hiện công việc kinh doanh của Tân Hiệp Phát đang được chuyển giao điều hành sang 2 con gái Trần Uyên Phương và Trần Ngọc Bích.
Gia đình ông Johnathan Hạnh Nguyễn: Tập đoàn Liên Thái Bình Dương
Ông Johnathan Hạnh Nguyễn sinh năm 1951 tại Nha Trang, đến năm 1974 sang định cư tại Philippines. Ông từng là thanh tra tài chính của hãng Boeing Mỹ. Hiện tại ông Johnathan Hạnh Nguyễn là Chủ tịch Hội đồng thành viên kiểm Tổng giám đốc Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPP).
Tên tuổi của ông được biết đến với tập đoàn kinh doanh đa quốc gia IPP, tập đoàn nắm giữ 30% thương hiệu thời trang nổi tiếng của thế giới ở Việt Nam với khoảng 70% thị phần tại thị trường Việt Nam.
Sau 33 năm, IPP có 17 công ty thành viên và 18 công ty liên doanh liên kết; trên 100 thương hiệu trong 6 lĩnh vực kinh doanh và cũng có hơn 1.000 của hàng bán lẻ.
Gia đình bà Nguyễn Thị Nga: Tập đoàn BRG, Seabank, Intimex
Bà Nga khởi nghiệp kinh doanh từ những năm 1980 với ngành kinh doanh xe máy. Bà Nga từng giữ chức vụ chủ tịch HĐQT Techcombank trước khi giữ chức vụ chủ tịch HĐQT Seabank. Ngoài tham gia Seabank, bà Nga còn là người đứng đầu tập đoàn đa ngành BRG.
BRG là tập đoàn kinh doanh lớn hiện đang điều hành những sân golf lớn như Kings’s Island Golf Resort, Legend Hill Golf Resort. Các công ty thuộc sở hữu gia đình bà Nga cũng đầu tư vào chuỗi khách sạn thương hiệu Hilton là Hilton Hanoi Opera và Hilton Hanoi Inn.
Tháng 4/2018 bà Nga thôi chức chủ tịch Seabank để giữ vị trí chủ tịch BRG. Ông Lê Hữu Báu, chồng bà Nga là tổng giám đốc tập đoàn.
Cố doanh nhân Tư Hường: Tập đoàn Hoàn Cầu
Hoàn Cầu là tập đoàn bất động sản tư nhân lừng lẫy của gia đình bà Trần Thị Hường hay còn gọi với cái tên thân mật là bà Tư Hường (sinh năm 1936, quê ở Bình Định và mới qua đời vào đầu tháng 5/2017 do tuổi cao sức yếu). Hoàn Cầu được biết đến là một trong những tập đoàn “gia đình trị” nổi tiếng Việt Nam với hàng loạt dự án bất động sản nghỉ dưỡng nổi tiếng như Diamond Bay, Nha Trang Center, Nha Trang view resort, ngân hàng Nam Á cũng như là người tổ chức cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ năm 2008.
Hai thương vụ ghi dấu ấn trong giới của bà Tư Hường là vào đầu những năm 90 với việc đầu tư nhà máy bia tại Khánh Hòa sau đó bán lại cho hãng San Miguel với giá 24 triệu USD, kiếm lãi 5 triệu USD. Không lâu sau đó bà tiếp tục xây nhà máy Sài Gòn Cola tại Tp.HCM sau đó chuyển nhượng lại cho Coca-Cola với giá 15 triệu USD. Cùng với chiến lược trên, bà Tư Hường tiếp tục xây và bán nhà máy nước tăng lực Lipovitan với giá khoảng 17 triệu USD.
Tập đoàn Hoàn Cầu hiện có 8 công ty thành viên chủ yếu hoạt động trong ở các tỉnh phía Nam.
Tại NamABank, bà Tư Hường cùng gia đình là cổ đông chính nhưng từ lâu bà chỉ đóng vai trò cố vấn. Trong một thời gian khá dài, những người con của bà Tư Hường đã lần lượt nắm các vị trí cao nhất tại ngân hàng này. Thế hệ tiếp theo kế thừa sự nghiệp của bà là các con Nguyễn Quốc Toàn, Nguyễn Quốc Mỹ, Nguyễn Thị Xuân Loan, Nguyễn Thị Xuân Ngọc.
Gia đình ông Đỗ Minh Phú: Tập đoàn Doji, ngân hàng Tiên phong
Gia đình ông Phú vốn là gia đình có truyền thống 3 đời kinh doanh với thế hệ đầu tiên là cụ Đỗ Thế Sử. Năm 38 tuổi đang là Tổng biên tập báo Sơn Tây, cụ xin nghỉ để làm kinh doanh. Năm 62 tuổi nghỉ hưu, cụ Sử vẫn tổ chức sản xuất hàng may mặc sang Tiệp Khắc. Năm 73 tuổi cụ Sử lập Công ty May mặc Gamexco.
Ông Đỗ Minh Phú cùng người em trai là Đỗ Anh Tú từng gây dựng thành công thương hiệu nổi tiếng Diana cạnh tranh với thương hiệu ngoại Kotex, sau này được bán lại cho tập đoàn.
Gia đình ông Đặng Văn Thành: Thành Thành Công
Gia đình ông Đặng Văn Thành, bà Huỳnh Bích Ngọc ghi dấu ấn trong 3 lĩnh vực gồm: Ngân hàng, mía đường, bất động sản.
Trước khi rút khỏi Sacombank, ông Thành là người dẫn dắt ngân hàng này phát triển trong 20 năm từ hợp tác xã tín dụng Thành Công.
Con cả Đặng Hồng Anh hiện là phó chủ tịch tập đoàn, phụ trách mảng bất động sản. Con gái Đặng Huỳnh Ức Mi của ông Thành hiện là người kế nghiệp và giữ chức vụ chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Thành Thành Công và thành viên HĐQT CTCP Mía đường Thành Thành Công Tây Ninh.
Gia đình ông Lý Ngọc Minh: Gốm sứ Minh Long
Gốm sứ Minh Long là một trong những thương hiệu gia đình danh tiếng nhất tại Việt Nam. Công ty này được ông Lý Ngọc Minh và người bạn là Dương Văn Long thành lập năm 1970. Lúc mới thành lập hai người vừa làm chủ vừa làm thợ để theo đuổi đam mê kinh doanh gốm sứ.
Năm 1990, Minh Long là doanh nghiệp tư nhân đầu tiên nhận được giấy phép xuất khẩu. Trong 5 năm sau, tỷ trọng xuất khẩu của công ty có lúc chiếm 98% sản lượng. Đến năm 1994 Minh Long chuyển sang tập trung vào thị trường nội địa. Sau này Minh Long tách thành Minh Long 1 và Minh Long 2, ông Dương Văn Long đi theo hướng sứ công nghiệp.
Hiện gia đình ông Minh sở hữu 100% Minh Long 1. Bốn người con của ông là Lý Huy Sáng, Lý Khả Trân, Lý Huy Đạt, Lý Huy Bửu đều tham gia điều hành kinh doanh.
Gia đình ông Vưu Khải Thành: BITI’S
Gia đình ông Vưu Khải Thành là một trong những doanh nghiệp gia đình gốc Hoa nổi tiếng tại Việt Nam bên cạnh những cái tên như Kinh Đô, Thiên Long, Minh Long, Đại Tiến Đồng,…
Ông Thành khởi nghiệp thập niên 1980, thời điểm đất nước bắt đầu mở cửa với hai tổ sản xuất Bình Tiên và Vạn Thành. Hai hợp tác xã này sản xuất dép cao su xuất khẩu sang thị trường Liên Xô và các nước Đông Âu, sau đó phục vụ thị trường Tây Nam Trung Quốc và các nước Tây Âu. Có thời điểm doanh thu bình quan hàng năm tại thị trường Trung Quốc của Biti’s đạt khoảng 30%.
Đến thập niên 1990, Bình Tiên chuyển hướng sang tập trung thị trường nội địa và nhanh chóng trở thành thương hiệu số 1 dành cho học sinh, thiếu nhi với thông điệp nổi tiếng “Nâng niu bàn chân Việt”.
Năm 2018 ông Thành trao lại chức vụ tổng giám đốc cho con gái đầu là Vưu Lệ Quyên, năm nay 39 tuổi.
Gia đình ông Trần Kim Thành, Trần Lệ Nguyên: Tập đoàn Kido
Từ một xưởng sản xuất nhỏ, hai anh em gốc Hoa Trần Kim Thành và Trần Lệ Nguyên gây dựng nên tên tuổi Kinh Đô trong ngành thực phẩm. Bước đột phá của Kinh Đô đến từ việc 2 doanh nhân này đầu tư dây chuyền công nghiệp để sản xuất bánh trung thu- mặt hàng đem về phần lớn doanh thu cho mảng bánh kẹo của tập đoàn này. Kinh Đô còn nổi tiếng với việc mua lại thương hiệu kem Wall’s của Unilever.
Mặc dù là ông lớn ngành bánh kẹo nhưng năm 2014 Kinh Đô quyết định bán lại mảng kinh doanh truyền thống này cho tập đoàn Mondelez với giá khoảng 370 triệu USD và chuyển dịch sang hướng mới là sản xuất dầu ăn, mì gói, bột nêm.
Tuy nhiên sau khi không còn kinh doanh bánh kẹo, Kido chỉ thực sự ghi dấu ấn với mảng dầu ăn thông qua việc mua cổ phần các công ty dầu lớn trên thị trường.
Hiện Kido là công ty nội địa nắm thị phần dầu ăn lớn nhất tại Việt Nam thông qua các công ty con, công ty liên kết như Dầu Tường An, Vocarimex, Dầu thực vật Cái Lân, Golden Hope Nhà Bè.
