Trần Quí Thanh
Quần thể di tích cố đô Huế (Theo Một thế giới)
Huế sở hữu một di sản văn hóa thế giới cho nên thế giới quan tâm đến di sản đó là điều đương nhiên. Mỗi thông tin về Những cơn “đau đầu sổ mũi” của các lăng tẩm đền đài, hoàng thành Huế đều đến tai các chuyên gia của UNESCO.
Cũng như các thành phố di sản khác trên thế giới, cố đô Huế cũng có gánh nặng thời gian, đền đài mệt mỏi vì tuổi tác, cần phải trùng tu mới chống chọi được với sự xuống cấp.
Cũng như sức ép của các thành phố di sản khác trên thế giới, cố đô Huế cũng bị áp lực tăng dân số, sự mọc lên của các khu đô thị mới, yêu cầu về xây dựng các công trình hạ tầng giao thông. Để đáp ứng nhu cầu của đời sống và sinh hoạt của con người hiện đại, các công trình đó rất dễ làm tổn thương đến không gian của di sản.
Cho nên, khi có những công trình đe dọa đến không gian di tích, người Huế lên tiếng phản đối và dự án xây dựng khách sạn cao tầng trên đồi Vọng Cảnh là một ví dụ. Nhưng cũng có những dự án hạ tầng giao thông không có sự can thiệp kịp thời, và đến nay mới thấy nó không còn là mối đe dọa, mà đã gây tổn thương thực sự đến quần thể di tích, di sản cố đô Huế. UNESCO chứng minh đó là những vi phạm vào hành lang của quần thể di sản.
Ví dụ điển hình cho sự vi phạm này, đó là đường chạy xuyên qua ngọn đồi đối diện với lăng Khải Định, đường tránh đi qua phía lăng Minh Mạng. Những con đường lớn này đã cắt xẻ không gian di sản, tiếng ầm ào của xe cộ hằng ngày phá nát sự yên tĩnh vốn có của các cánh đồng lăng vốn thâm u tĩnh mịch. Một giá trị không thể tìm lại được.
Còn một thực tế khác, đó là các đợt trùng tu di tích tại Huế. Mới đây, đợt trùng tu Bia Quốc Học trở thành tâm điểm của dư luận. Tui không có chuyên môn về trùng tu các công trình kiến trúc cổ, nhưng qua phân tích của các chuyên gia, có thể thấy rằng việc trùng tu đó là không ổn.
Trước đó, các đợt trùng tu hoàng thành Huế, đã không ít phản ứng của số đông và có những phản biện của người có chuyên môn về việc lựa chọn màu sắc lòe loẹt không phù hợp với màu sắc và chất liệu của các công trình kiến trúc triều Nguyễn.
Một vụ việc đang gây tranh cãi và thưa kiện, đó là người ta xây dựng bãi đổ xe ngay khu vực lăng tẩm các phi tần vua Tự Đức, nằm trong quần thể di tích lăng vua Tự Đức. Họ ủi bay lăng mộ của bà Tài nhân họ Lê, một trong những phi tần của nhà vua.
Hành vi này có vi phạm pháp luật hay không còn chờ các cơ quan chức năng kết luận, nhưng trước tình trạng xây dựng bất chấp sự tôn trọng di sản này, không gian di sản của cố đô Huế đang bị bức tử.
Hãy lắng nghe lời khuyên từ các chuyên gia của UNESCO để bảo tồn cố đô Huế của chúng ta. Họ không phải là người dân nước Nam mà họ tâm huyết với di sản của nước Nam như vậy, huống nữa là chúng ta.
Sài Gòn 29/7/2017
TQT
Link: Cố đô Huế và những cảnh báo từ UNESCO về nguy cơ bức tử di tích
