Cước container tăng phi mã, doanh nghiệp Việt nguy cơ mất trắng thị trường

Trong lúc phải đối phó với đại dịch VOVID-19, doanh nghiệp Việt Nam gần như kiệt sức, chi phí cho các loại ứng phó với dịch bệnh, trong đó có mô hình “3 tại chỗ” đã tiêu phí rất nhiều nguồn lực tài chính vốn đã cạn kiệt của doanh nghiệp. Nay các doanh nghiệp xuất khẩu đối diện với nguy cơ mất thị trường vì giá thuê container dựng đứng.

Nói là mất thị trường vì chỉ có hai lựa chọn, một là chấp nhận xuất nhưng chịu lỗ để giữ thị trường, hai là dừng không xuất khẩu.

Nhưng xuất sao được khi giá cước tăng 5-5 lần, có cung đường tăng gấp 10 lần so với năm 2020. Doanh nghiệp xuất khẩu, tiền lãi hàng hóa không bù đủ tiền vận chuyển, vậy thì xuất hàng để làm gì.

Nhưng vấn đề đặt ra là tại sao cũng giá logistics, nhưng Việt Nam thì cao so với các nước. Ví dụ chi phí logistics trong ngành nông sản Việt Nam chiếm 30% giá thành sản phẩm, trong khi con số này của Thái Lan chỉ 12,5%.

Có nhiều ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp, có hiện tượng các đại lý Việt Nam đẩy giá container lên, tạo điều kiện cho các hãng tàu nước ngoài nâng giá cước đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Để xác định được hiện tượng này cần có sự vào cuộc của Bộ Công thương, Bộ Giao thông Vận tải, chấn chỉnh lại hoạt động logistics để dẹp bỏ các tình trạng làm giá, nâng giá phi lý như hiện nay.

Chúng ta hồi phục kinh tế, giữ vững tăng trưởng như thế nào nếu như hoạt động xuất khẩu bị chặn đứng.

Trần Quí Thanh

Giá cước vận chuyển container tăng liên tục và dự báo còn tăng cho đến 2022 khiến doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam bế tắc, lo ngại thị trường bị các đối thủ thâu tóm.

Các công ty xuất khẩu Việt Nam theo điều kiện FOB không phải chịu phí vận tải trực tiếp nhưng phải chia sẻ chi phí vận chuyển gia tăng bằng cách giảm giá bán bình quân. Do đó, doanh nghiệp xuất/nhập khẩu có tỷ lệ xuất nhập khẩu cao tới các thị trường Mỹ – Âu sẽ chịu giá bán bình quân/tỷ suất lợi nhuận thấp hơn do ảnh hưởng này. Tác động mạnh nhất sẽ là những ngành có giá trị hàng hóa thấp như thủy sản và nông nghiệp.

Không lợi nhuận, nguy cơ mất trắng thị trường

Dừng xuất khẩu, chấp nhận mất thị trường xuất khẩu là thực trạng của nhiều doanh nghiệp hiện nay, do chịu không thấu mức giá container đang ngày càng tăng cao. Những doanh nghiệp còn “mạo hiểm” xuất khẩu thì chấp nhận không có lợi nhuận, thậm chí là thua lỗ hoặc chuyển hướng thị trường xuất khẩu.

Đại diện Công ty Chế biến thủy sản xuất khẩu Minh Hải cho biết, giá cước container tăng chóng mặt khiến tiền lãi không đủ bù đắp phí vận tải nên công ty không dám xuất hàng sang thị trường Mỹ. Dù biết sẽ bị phạt theo hợp đồng nhưng doanh nghiệp này vẫn chấp nhận vì tiền phạt vẫn thấp hơn chi phí xuất container.

Ngoài ra, theo ông Lê Anh Tuấn, một thực tế là khi giá cước container tăng cao sẽ kéo theo giá thành hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang các nước châu Âu cũng tăng.

“Hiện giờ, hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đi đều gặp tình trạng buộc phải đẩy lên để bù chi phí vì cước container tăng. Và điều đương nhiên, điều này khiến các nước nhập khẩu sẽ đắn đo, so sánh, có thể không lựa chọn mình nữa mà chọn các thị trường có thời gian vận chuyển ít hơn, bởi chắc chắn giá sẽ thấp hơn. Việc này nhằm giảm thiểu chi phí đầu vào của họ. Về lâu dài, điều này sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam nói chung cũng như đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam. Tôi e rằng, đến lúc này, các doanh nghiệp phải tìm nguồn cầu mới. 

Đặc biệt, những mặt hàng như trái cây, hải sản họ phải tìm cách bán trong nước với giá thấp để thu hồi vốn. Những trường hợp không tìm được nguồn xuất mới sẽ đối diện nguy cơ phá sản”, ông Tuấn phân tích.

Ông Tuấn cho rằng, tình trạng cước container tăng phi mã đang vô hình khiến doanh nghiệp xuất khẩu trong nước đánh mất thị trường về tay các đối thủ cạnh tranh trực tiếp.

“Điều không khó nhận ra là chúng ta đang bất lực, nhường thị trường chủ lực là Mỹ và EU cho các đối thủ khác”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Cùng sự lo lắng này, ông Nguyễn Đình Tùng cho rằng các đối tác tại Mỹ sẽ chuyển hướng qua thu mua hàng hóa từ Thái Lan và các thị trường khác có giá thành thấp hơn.

“Rất nhiều doanh nghiệp đang phải đấu tranh nên tiếp tục xuất khẩu hay dừng lại. Nếu đi tiếp thì chi phí quá cao, không có lợi nhuận, thậm chí thua lỗ. Còn nếu dừng lại thì khả năng đánh mất thị trường, dâng thị trường cho đối thủ là rất lớn”, ông Tùng nói.

Mới đây, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cũng thông tin, việc tăng giá cước vận chuyển đường biển là một vấn đề hết sức nghiêm trọng ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình xuất khẩu hồ tiêu. Giá cước vận tải đường biển tăng giá phi mã, liên tục và không có lộ trình khiến doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức.

Theo Hiệp hội này, thời gian gần đây, Mỹ và EU đã chuyển hướng qua mua tiêu từ Brazil vì chất lượng tiêu không quá chênh lệch so với tiêu Việt Nam và chi phí vận chuyển từ Brazil tới Mỹ chỉ bằng 1/3 từ Việt Nam và từ Brazil tới EU chỉ bằng 1/10 so với từ Việt Nam. “Với tình hình cước tăng liên tục và không có chiều hướng giảm như hiện nay ngành hàng hồ tiêu Việt Nam sẽ mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh ở các thị trường Mỹ và EU và cứ tiếp tục như vậy, nông sản Việt Nam sẽ đi về đâu? Nguy cơ đánh mất thị trường trọng điểm vào tay đối thủ cạnh tranh đang hết sức cấp bách“, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam nhận định.