Khi chưa có sự xuất hiện của công nghệ thông tin, apphich là một cách truyền thông hữu hiệu nhất về dịch bệnh đến dân chúng. 100 năm lịch sử thăng trầm, những tấm apphich cũng theo đó mang màu sắc ý nghĩa thay đổi theo từng giai đoạn.
Một tấm apphich tại Chicago (Mỹ) vào tháng 9-1918, khi dịch cúm Tây Ban Nha tấn công vào thành phố. Các biện pháp ngăn chặn dịch nhanh chóng được áp dụng. Các sĩ quan cảnh sát ở mọi con phố để hướng dẫn người dân che miệng khi ho – Ảnh: Thư viện Y khoa quốc gia (Mỹ).
Năm 2020, đại dịch COVID-19 xuất hiện. Hầu hết chúng ta đều từng giờ, từng ngày lướt web để đọc những thông tin mới nhất về tình hình dịch bệnh.
Tin tức đến nhanh chóng, đầy đủ và từ nhiều nguồn thông tin đã phần nào giúp người dân có kiến thức để phòng tránh và góp sức cùng cộng đồng ngăn chặn dịch bệnh.
Lùi lại thời điểm cách đây 100 năm, khi phương thức liên lạc phổ biến là những lá thư tay, các thông điệp sức khỏe cộng đồng được truyền đạt bằng một phương tiện đồ họa cơ bản: apphich.
Những tấm apphich khổ rộng dán khắp mọi nơi với hình ảnh bắt mắt, đôi khi gây sốc, sử dụng nhiều chiến lược văn hóa, chính trị và tâm lý để thay đổi hành vi công cộng.
Mặc dù phong cách đồ họa khác nhau, cách truyền đạt nội dung thông tin khác nhau nhưng những tấm apphich sau 100 năm vẫn mang chung một thông điệp: Hãy che miệng khi ho! Ở nhà khi bạn bị bệnh! và Tránh xa đám đông!
Đó thực sự là lời khuyên vượt thời gian.
Apphich năm 1918 của Sở y tế của thành phố New York (Mỹ). Hình vẽ chiếc mũi của một người khi hắt hơi tựa như vòi phun, bắn ra những giọt chứa virus gây bệnh với dòng khuyến cáo “hắt hơi nhưng không phát tán” kèm lời khuyên người dân dùng khăn hoặc tay che mũi, miệng – Ảnh: Weekly Bulletin/ Department of Health.Apphich năm 1920 của Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ (bên trái): Một quý ngài thực sự là khi hắt hơi hay nhổ nước bọt là phải dùng khăn tay mà không phải bừa bãi ra đường. Những người không dùng khăn tay dù ăn mặc sang trọng bảnh bao vẫn sẽ bị chỉ trích là thiếu văn minh (phải) – Ảnh: Fulton County Historian.Năm 1940, nét vẽ đẹp hơn rất nhiều, nội dung truyền đạt cũng ngắn gọn và mang tính châm biếm như một cảnh trong phim hoạt hình “Làm thế nào để cúm tìm đến bạn”: Mặc váy ngắn vào mùa đông, ăn thực phẩm không lành mạnh, hắt hơi vào mặt ai đó, ngủ với cửa sổ mở và không tìm gặp bác sĩ – Ảnh: WELLCOME COLLECTION.Những apphich tiếng Anh từ năm 1950 đều chia sẻ cùng một thông điệp về tầm quan trọng của việc dùng khăn để ngăn giọt bắn khi ho, hắt hơi – Ảnh: WELLCOME COLLECTION.Năm 1949, Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại ( MoMA ) mời một nhóm nghệ sĩ tạo ra các apphich y tế công cộng để chống lại dịch bệnh bại liệt. Tấm apphich này là của nhà thiết kế Herbert Matter hiện được lưu giữ tại Thư viện Đại học Stanford (Mỹ).Bên trái là tấm apphich năm 1955 tại Trung Quốc nhằm thúc đẩy nhận thức về vệ sinh ở khu vực nông thôn trong đợt dịch tả. Một người nông dân ngồi xổm trên nhà xí lộ thiên và nôn mửa. Bên phải là tấm apphich từ Ấn Độ vào những năm 1960 cho thấy một người đàn ông phun thuốc diệt côn trùng lên một con muỗi có kích thước lớn như một con diều – Ảnh: NATIONAL LIBRARY OF MEDICINE.“Tránh dùng chung cốc uống nước” là nội dung chính của tấm apphich năm 1959 tại bang Alberta (Canada).Tấm apphich tại Anh năm 1960 với khẩu hiệu tuyên truyền việc cần thiết phải che mũi, miệng khi ho và hắt hơi. Ai không tuân thủ quy định đều bị coi là kém văn minh và bị kỳ thị như kẻ thù chung. Những khẩu hiệu này gần đây cũng được mang ra sử dụng trong dịch COVID-19 – Ảnh: LONDONIST.Rửa tay sạch sẽ để chống dịch bệnh. Apphich tại Trung Quốc năm 1983 – Ảnh: CHINESEPOSTERSSang năm 2020, công nghệ phát triển, hình ảnh đồ họa cũng đẹp mắt và nghệ thuật hơn nhưng vẫn truyền tải những thông điệp như 100 năm trước về việc cách ly tại nhà và rửa tay sạch sẽ – Ảnh: SAROLTA AGNES ERDÉLYI /CLAUDIA PAZZAGLIA
