Báo TBKTSG
—–
Có hay không hoạt động lobby (vận động hành lang) để tác động cho việc đưa ra các quyết định đầu tư, thậm chí là thiết kế chính sách. Câu trả lời là có, vấn đề là tác động đó mang lại điều tích cực cho xã hội, cho quốc gia hay không mà thôi.
Các dự án đầu tư công là tiền ngân sách, về nguyên tắc, nó sẽ đổ vào những nơi có thể mang lại lợi ích cao nhất, phục vụ người dân hiệu quả nhất. Nhưng trên thực tế, không phải dự án nào cũng đáp ứng được tiêu chí số 1 này.
Bởi lẽ, đã có tác động của các nhóm lợi ích, xây con đường, xây cây cầu, không phải vì mục đích là phục vụ người dân, mà vì các resort, khu dân cư đã được xây dựng, một số khu đất đã rơi vào tay các nhà đầu cơ. Các dự án hạ tầng giao thông sử dụng tiền ngân sách, đi qua khu vực này chính là liều thuốc kích thích tăng giá nhà đất. Lobby kiểu này là tiêu cực.
Người dân không thể có điều kiện cũng như tiền bạc để lobby nhằm có được cây cầu, con đường đi qua các vùng quê của mình như các chủ đầu tư địa ốc, cho nên chỉ trông cậy vào Hội đồng nhân dân, nơi có những ông nghị đại diện cho mình. Nếu như các ông nghị sát dân, đúng là đại biểu của dân, thì sẽ nói đúng nguyện vọng của dân, sẽ đấu tranh cho bằng được để chính quyền đưa ra quyết định đầu tư mang đến lợi ích thiết thực nhất cho dân.
Và qua việc theo dõi, giám sát, đưa kiến nghị về các dự án đầu tư công, người dân sẽ có ý thức hơn về việc “thụ hưởng” các dự án đó. Không còn đập phá những nắp hố ga, trụ chữa cháy, xả rác xuống cống. Người dân sẽ nhận thức được rằng, những tài sản đó cũng làm ra từ đồng tiền đóng thuế của mình.
Trần Quí Thanh
—–
Vẫn biết việc sửa Luật Đầu tư công là nhằm khắc phục những khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện làm ách tắc nhiều dự án, tiền có sẵn nhưng không giải ngân được. Vẫn biết Quốc hội thảo luận là nhằm tìm ra điểm cân bằng giữa tình trạng luật quá cứng nhắc nên tạo ra những thủ tục rối rắm, phức tạp và tình trạng luật lỏng lẻo, để các địa phương chạy đua giành miếng bánh ngân sách, gây thất thoát, lãng phí ngân sách.
Tuy nhiên không thể không mong muốn Luật Đầu tư công dành những điều khoản cụ thể để người dân có thể nói lên nguyện vọng của mình về việc đồng tiền ngân sách nên đầu tư vào đâu để phục vụ dân sinh, đầu tư vào dự án nào là phù hợp với nhu cầu bức thiết của cuộc sống.
Thêm một kênh này sẽ cân đối lại với những áp lực vận động hành lang cho các dự án sử dụng ngân sách mà các doanh nghiệp lớn đủ nguồn lực để tiến hành, tạo tác động trực tiếp hay gián tiếp. Không hiếm trường hợp dự án đầu tư công được lên kế hoạch và triển khai nhằm phục vụ lợi ích của doanh nghiệp chứ không phải vì cộng đồng dân cư, nhất là các dự án cơ sở hạ tầng.
Một doanh nghiệp phát triển một dự án dân cư, chắc chắn sẽ có nhu cầu vận động để Nhà nước bỏ tiền làm hay sửa sang đường vào khu dân cư này. Một doanh nghiệp khác xây dựng khu du lịch lớn ắt hẳn rất mong muốn Nhà nước xây sân bay tại địa phương để dễ hút khách du lịch… Tất cả những nguyện vọng này, kể cả việc vận động hành lang là bình thường, không có gì sai cả.
Vấn đề nằm ở chỗ người dân cũng có những nguyện vọng tương tự, như người dân thôn quê cũng muốn nâng cấp hệ thống đường sá trong làng, người dân ở vùng thiếu nước muốn có giếng cấp nước quy mô lớn… nhưng lại thiếu nguồn lực để vận động hay tác động lên chính sách. Chỉ có luật mới có thể lấp đầy khoảng cách này.
Hiện nay cách để người dân nói lên nguyện vọng của mình liên quan đến các dự án đầu tư công là thông qua hội đồng nhân dân, cụ thể là hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A do địa phương quản lý; hội đồng nhân dân các cấp khác quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án đầu tư công nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương.
Làm sao để bảo đảm hội đồng nhân dân quyết định theo nguyện vọng của người dân chứ không phải do “quan hệ sân sau”, thiết nghĩ chỉ có con đường công khai, minh bạch, từ khâu lên kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm đến khâu xem xét từng dự án cụ thể.
Luật Đầu tư công cũng có điều khoản công khai minh bạch trong đầu tư công nhưng vẫn chưa trao trách nhiệm cụ thể cho từng địa chỉ cần công khai, phương thức công khai và kênh tiếp nhận phản hồi của người dân.
Thu hút người dân trực tiếp tham gia vào quy trình quyết định đầu tư công sẽ nâng cao ý thức công dân; bức xúc vì ngập nước, kẹt đường thúc đẩy họ vận động để xây cầu, mở đường nhưng đồng thời cũng buộc họ chấm dứt vứt rác vào cống thoát nước hay vô ý thức khi đi đường, vượt đèn đỏ. Họ cũng sẽ sẵn lòng đóng thuế khi thấy tiền từ ngân sách rót đúng vào chỗ họ và cộng đồng quanh họ đang cần, sẽ lên án mạnh mẽ hơn các tệ nạn nhũng lạm ngân sách nhà nước mà họ có phần đóng góp.
NGUỒN: Theo Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn
Link bài: Khi người dân quyết định đầu tư công
(https://www.thesaigontimes.vn/289952/khi-nguoi-dan-quyet-dinh-dau-tu-cong-.html)
